Koń to zwierzę stadne, roślinożerne, które w warunkach naturalnych przemierza tereny w poszukiwaniu pożywienia i wody. Natura wyposażyła go w niezwykłe cechy, typu wytrzymałość, szybkość. Co jednak decyduje, że koń jest w stanie biegać po nierównym terenie, czy też dostrzec drapieżnika na czas? Oczy stanowią jeden z najważniejszych narządów zmysłów oraz ich usytuowanie po bokach głowy.
W dzisiejszym artykule postaram się odpowiedzieć na wszystkie nurtujące pytania dotyczące końskiego wzroku. Na wstępie kilka słów dotyczących samej budowa oka.
Budowa oczu:
- usytuowane są w oczodołach po boku głowy
- zaopatrzone w trzy powieki: górną, dolną i trzecią
- gałka oczna składa się z trzech warstw: twardówki, rogówki stanowiących najbardziej zewnętrzną warstwę, następnie naczyniówki i tęczówki pełniących funkcję odżywczą oraz wewnętrznej warstwy-siatkówki, w której znajdują się receptory wzrokowe
Na kolor tęczówki ma wpływ rodzaj umaszczenia konia. Zwykle jest koloru ciemnego, brązowego, jednak u koni maści srokatej, albinosów oraz zwierząt z dużymi odmianami na głowie często spotyka się tzw. rybie oko, czyli niebieską tęczówkę.
Pole widzenia konia
Budowa oka oraz sposób widzenia są uwarunkowane faktem, że koń jako roślinożerca z łatwością mógłby paść ofiarą drapieżników, gdyby nie szerokie, okrężne pole widzenia, które wynosi około 330-350 stopni, dzięki usytuowaniu oczu po bokach głowy. Należy pamiętać, że bezpośrednio za koniem oraz tuż przed czołem konia występuje tzw. pole martwe, czyli przestrzeń, której koń nie widzi wcale. Koń nie jest w stanie zauważyć kogoś stojącego przy jego pysku, dlatego chcąc go zobaczyć musi obrócić głowę w lewo lub prawo, lub cofnąć się. Bardzo ważne jest także nie podchodzenie do konia bezpośrednio od tyłu, bez wcześniejszego uprzedzenia zwierzęcia głosem. Zaskoczone zwierzę może się spłoszyć i zadziałać instynktownie, czyli kopnąć.
Pole widzenia ogranicza się do jednego oka w trakcie , gdy koń się pasie. W momencie zagrożenia koń podnosi głowę, by widzieć dwojgiem oczu, co nazywamy panoramicznym widzeniem. Pole widzenia obojgiem oczu jest dużo mniejsze, ma około 60-70 stopni, ale pozwala koniowi widzieć szczegóły, ocenić odległość i głębokość.
Widzenie w ciemności
Konie widzą w ciemności około 2 razy lepiej niż człowiek. Dzieje się tak dlatego, że siatkówka posiada kolagenową makatę odblaskową, liczne receptory oraz dużą zdolność do rozszerzania owalnych źrenic. Makata jest położona grzbietowo, dzięki czemu dobrze odbija światło od ciemnego podłoża, zaś w dzień ogranicza wnikanie promieni słonecznych, które mogłyby oślepiać. Niestety, ale konie dość powoli przyzwyczajają się zmian oświetlenia i mogą się czuć lekko zdezorientowane, przy nagłych ich zmianach.
Jakie kolory widzi koń?
Widzenie barw przez konia jest tematem dyskusyjnym i nie do końca poznanym. Przyjmuje się, że widzi barwy pożywienia, czyli zielony, żółty raz niebieski, dlatego w treningu często używa się przeszkód w tych kolorach.
Ciekawostki dotyczące widzenia konia
- konie widzą obraz powiększony o ok. 50% w stosunku do ludzkiej percepcji. Ten fakt jest dowodem na to, że koń nie jest płochliwy bez powodu, tylko widzi przedmioty w innym wymiarze, niż mogłoby się wydawać i reaguje instynktownie na potencjalne zagrożenie.
- przedmioty, które poruszają się szybko, koń widzi w sposób ostry, dlatego jest w stanie spłoszyć się małego ptaszka. Natomiast obiekty poruszające się wolno, są dla niego trudniej zauważalne.
- na płaskim terenie koń jest w stanie dostrzec obiekt z odległości 1,5 km
Widzenie konia, a trening. O czym powinniśmy pamiętać?
Wiele badań dowodzi, że to, co koń widzi np. prawym okiem, nie zawsze dociera do lewej półkuli mózgu. Dlatego tak bardzo ważne jest, aby podczas szkolenia zwierzęcia czynności typu lonżowanie, siodłanie, wsiadanie, czy prowadzenie na lince były wykonywane z każdej ze stron. Pozwoli to uniknąć sytuacji stresujących dla konia oraz uczy konia prawidłowej reakcji. W trakcie jazdy konnej, zwłaszcza treningach ujeżdżeniowych, należy mieć świadomość, że koń ma ustawioną głowę pionowo w stosunku do podłoża i nie widzi tego, co znajduje się na wprost, tylko to, co znajduje się poniżej jego nosa. Obserwując konie podczas skoków na pewno zauważałeś, że koń w ostatnim momencie przed skokiem podnosi wysoko głowę. Dzieje się tak, dlatego, by otrzymać lepszy obraz z obojga oczu i lepiej ocenić wysokość i odległość.
Mam nadzieję, że artykuł pomoże Ci spojrzeć na konia z innej perspektywy, a zgłębiona wiedza pozwoli uniknąć sytuacji niestosownego karania konia za jego zachowania instynktowne.